Çocuk Kitabı Yazmaya Başlamadan Önce Yapmanız Gereken 10 Şey

Hedefe ulaşmak istiyorsanız yola hazırlıksız çıkmayın.

Birçok insan, belki de çocuklar için yazmanın kolay olduğunu zannettiğinden, kervan yolda düzülür diyerek direkt yazmaya başlıyor. Tabii ki sadece yazmak bile bu alanda kendinizi geliştirmek için çok iyi bir pratik ama bu şekilde yazdığınız ilk metnin çok iyi olmasını beklemek pek gerçekçi değil.

Sonuca ulaşma şansı yüksek olan nitelikli şeyler yazmak için, yolun başında yapmanız gereken 10 şey:

#1 - Neden yazdığınızı kafanızda netleştirin.

Çocuk kitaplarını çok mu seviyorsunuz? Çocukların hayatına dokunmak için iyi bir yol olduğunu mu düşünüyorsunuz? Çocuklarınıza ve torunlarınıza bir eser bırakmak mı istiyorsunuz? Para kazanmak mı istiyorsunuz? Kitabınızın yayımlanmasını mı istiyorsunuz yoksa yayımlanmayacak bile olsa sizin için nitelikli bir eser üretmek mi önemli? Neden bir çocuk kitabı yazmak istiyorsunuz?

Belki de daha önce hiç bu soruyu kendinize sormadınız. Ya da sordunuz ama net bir yanıt alamadınız. Başlamadan önce yapmanız gereken ilk ve en önemli şey, bu isteğinizin arkasındaki nedenleri keşfetmek. Bunun için kendinize zaman verin, düşünün, taşının, araştırın. Sonucunda da bu nedenleri netleştirin.

Neden yazdığınızı bilmek, ne yazacağınızı ve nasıl yazacağınızı şekillendiren en önemli etkenlerden bir tanesi. O yüzden kesinlikle atlamamanız gereken bir adım.

Bu süreçte doğru sonuçlara ulaşmak ve işinizi kolaylaştırmak için yapmanız gereken iki şey var: Birincisi kendinize karşı dürüst olmak, ikincisi ise yazarak düşünmek.

Örneğin amacınız kitap yazarak para kazanmak olabilir ama söz konusu kitap ve edebiyat olduğunda, para motivasyonuyla hareket etmek bazılarının kulağına pek hoş gelmez. Bu yüzden bunu açıkça kabul etmek yerine, yaratıcı ve edebi kaygılardan dolayı kitap yazmak istediğinize kendinizi bile inandırmaya çalışıyor olabilirsiniz. Para kazanmak için, piyasaya göre hareket ederek satış potansiyeli olan bir ürün ortaya koymanız gerekirken, edebi niteliği yüksek bir eser üretmek için daha farklı yazınsal kaygılar gütmeniz gerekir.

Yanlış düşüncelerle yola çıkarsanız sonucunda hayal kırıklığına uğramanız da çok muhtemel. Bu işin tek bir doğrusu yok. O yüzden kendinize karşı dürüst olun ve neden yazdığınızı, beklentilerinizin ne olduğunu iyi belirleyin.

Bunu yaparken de yazarak düşünmenin faydası olabilir. Günlük yazar gibi başlayın. Ben neden çocuk kitabı yazmak istiyorum? Bu soruya yazarak cevap vermeye çalışın. Yazmak, kafanızda dağınık bir şekilde uçuşan düşüncelerinizi bir düzene sokmanızı sağlayan iyi bir yöntemdir.

"Aslında kalemimle düşünüyorum ben; çünkü kafam elimin ne yazacağını çoğunlukla hiç bilmiyor." – Ludwig Wittgenstein

#2 - Yazı diliyle ilişkinizi güçlendirin.

Eğer hikâyeyi sadece resimlerin anlattığı bir sessiz kitap olarak düşünmüyorsanız, yazılı dille çok iyi bir ilişkiniz olması gerekir. Kafanızdaki bir düşünceyi yazarak iyi bir şekilde ifade edebiliyor musunuz? Gevezelik etmeden, lafı uzatmadan yazabiliyor musunuz? Kelime seçimlerinizi düşündüğünüzde, doğru ve çeşitli olduğunu düşünüyor musunuz? İmla ve noktalama konusunda nasılsınız?

Bir yayınevi kitabınızı yayımlamaya karar verdiğinde, metniniz ilk gönderdiğiniz şekliyle basılmaz. Daha iyi hâle gelmesi için üstünde ciddi çalışmalar yapılır. Bazen, yazarın gönderdiği ilk metinle editoryal sürecin sonunda dönüştüğü metin arasında çok büyük fark olabilir. Hatta bazen yayınevi yazardan metni baştan yazmasını bile isteyebilir.

Ama yayınevinin metni en iyi versiyonuna dönüştürecek çalışmaları yapacak olması, sırf iyi bir fikriniz var diye bakkal defterinden hallice bir dosya gönderebileceğiniz anlamına gelmiyor. Her ne kadar mükemmel bir metin hazırlamanız beklenmese de en azından belli bir standardı tutturmanız şart.

Yazıyla olan ilişkinizi geliştirmek için sürekli pratik yapın. Her gün bir paragraf bile olsa bir şeyler yazın. Yazdıkça dille ve kelimelerle olan ilişkinizin gitgide geliştiğini, önceden bir duyguyu ifade etmek için kullandığınız bir kelimenin çok daha iyisini zamanla kullanabilir hale geldiğinizi göreceksiniz. Arkadaşınıza bir mesaj yazarken bile bunu bir yazma pratiği olarak görün. Yazdığınız herhangi bir şeyde bile, daha iyi nasıl ifade edebileceğinize kafa yorun. Ve tabii ki bol bol okuyun. İyi yazmanın ilk anahtarı iyi bir okuyucu olmaktır.

#3 - Hangi türde yazacağınızı seçin.

Çocuk kitabı yazmanızın nedenlerinden sonra yazdığınız şeyi şekillendiren en önemli etken hangi türde yazacağınızdır. Yazınsal türlerin her birinin birbirinden farklı özellikleri vardır.

Bir mimar olduğunuzu düşünün. Bir bina tasarlamanız gerekiyor. Ben çizmeye başlayayım, çizerken o an aklıma ne gelirse ekleyeyim, biraz ondan biraz bundan katayım, bakalım sonucunda ne çıkacak, demezsiniz değil mi? Nasıl bir bina tasarlayacaksınız? Gökdelen mi yoksa fabrika mı? Toplu konutların olduğu bir site mi yoksa bir milyarder için çılgın bir malikâne mi?

Ne tasarlayacağınızı bilirsiniz. Sonra tasarlayacağınız şeyin ne tür özelliklere sahip olması gerektiğini bilirsiniz. Önceden yapılmış örnekleri incelersiniz. Yapının inşa edileceği toprağın özellikleri bile tasarladığınız şey üstünde etkilidir.

#4 - Hedef yaş grubunuzu belirleyin.

Şimdi sıra, hangi yaş grubuna yönelik yazacağınıza karar vermekte. Yetişkinlere yönelik kitaplardan farklı olarak, çocuk kitaplarının farklı yaş gruplarına hitap etmesi gibi bir durum söz konusu. Bunun sebebi ise, çocukların yaşlara göre farklı gelişimsel özellikler göstermesi. 9 yaşındaki bir çocuğa hitap eden kitapla 2 yaşındaki bir çocuğa hitap eden bir kitabın birbirinden çok farklı özellikleri olduğunu zaten biliyor olmalısınız. Eğer bunu bilmiyorsanız, hiç boşuna uğraşmayın ve yol yakınken vazgeçin zaten.

Hangi yaş grubuna sesleneceğinizi ve bu yaş grubunun özelliklerini kesinlikle çok iyi biliyor olmanız gerekir. Çünkü bu bilgiler, yazmak için seçtiğiniz konudan tutun yazarken kullandığınız kelimelere kadar birçok farklı şeyi doğrudan etkiler.

#5 - Bir fikirle başlayın.

Aklınızda yazabileceğinizi düşündüğünüz bir fikriniz olabilir. Ama bu fikri nasıl ete kemiğe büründüreceksiniz? Ve bunu yaparken yayımlanabilecek bir metin yazmanız için dikkat etmeniz gereken noktalar nelerdir?

Bunun için önce küçük bir araştırma yapın. Google en büyük yardımcınız olacaktır. Aklınıza gelen fikir veya konuyla ilgili daha önce yayımlanmış nasıl kitaplar var? Ve bu kitaplar ne tür özelliklere sahip? Önce piyasadaki emsallerinizi tanımaya çalışın.

Unutmayın, aklınıza gelen şey büyük ihtimalle daha önce birileri tarafından zaten yapıldı. O yüzden sizin ürününüzün bunların dışına çıkması gerekiyor. Bunu yapabilmek için de benzerlerine dair genel bir fikriniz olması gerekir.

Bazen aklınızı bir fikir gelir, oturup çalışmaya başlarsınız. Üstüne uzun uzun zaman ayırırsınız. Sonra bir bakarsınız ki zaten çok benzeri daha önce yapılmış.

İşte bu şekilde bir hayal kırıklığına uğramamak için, emeklerinizi çöpe atmamak için önce bu konuda yapılmış çalışmaları incelemeniz ve bilmeniz gerekir.

#6 - Temel özellikleri listeleyin.

Hangi türde ve kaç yaş grubuna yazacağınızı biliyorsunuz. Artık metninizde dikkat etmeniz gereken en temel özellikleri belirleyip yazarken size yardımcı olacak genel bir çerçeve çizebilirsiniz.

Kelime sayısı aşağı yukarı kaç olmalı mesela? Ya da kesinlikle kaçınmanız gereken uygunsuz şeyler neler? Karakter inşa ederken hangi temel özelliklere dikkat edilmeli? Kurgu ne derece kompleks olmalı? Hedef yaş grubunuzdaki çocukların bir kitabı yarıda bırakmalarına sebep olan şeyler nedir ve bunlardan nasıl uzak durabilirsiniz? Ebeveynlerin bir kitabı çocukları için tercih etmemesinin sebepleri neler olabilir ve bunları nasıl değerlendirebilirsiniz?

Bunun gibi birçok farklı soru, oyunu kurallarına göre oynamanızı sağlar. Nasılsa oynadıkça kuralları öğrenirim düşüncesiyle hiç bilmeden başladığınız bir oyunu ilk turdan kazanma ihtimaliniz çok düşüktür. O yüzden sınırları, gereklilikleri, genel özellikleri, kırmızı noktaları en baştan öğrenirseniz; yazarken neyi yapıp yapmamanız gerektiğini de bilirsiniz.

#7 - Güçlü bir karakter hayal edin.

Ana karakteriniz, kitabınızın bel kemiğini oluşturur. O yüzden bu karakteri derinlemesine planlamanız gerekir. Bu karakter nasıl görünür, hangi şartlarda yetişmiştir, ailesi nasıldır, dışarıdan bakınca neye benzer, diğer insanlarla nasıl ilişkiler kurar, kendi iç çatışmaları nelerdir, vs. gibi birçok soruya cevap verebileceğiniz detaylı bir karakter çalışması yapmanız gerekir.

Unutmayın, hiçbir insan sadece iki üç özelliğe sahip basit bir varlık değildir. Karakteriniz, gerçek hayattaki gibi birçok özelliğe, iç muhasebelere, karakterini etkileyen yaşanmışlıklara, insan ilişkilerini etkileyen davranışlara sahiptir. O yüzden bunları etraflıca planlamanız gerekir.

#8 - Kurguyu inşa edin.

Karakteri yarattıktan sonra yapacağınız en önemli şey bu karakterin başına neler geleceğini planlamaktır. Özelliklerini düşündüğünüzde, bu karakter neyi hedefler mesela? Amacı nedir? Başına ne gelmiş olabilir?

Bunları düşündükten sonra karakterinizin önüne engeller, sorunlar, mücadeleler çıkarın. Ve yarattığınız karakterinizin özelliklerine uygun bir şekilde bu engelleri nasıl aşacağını planlayın.

#9 - Rakiplerinizi tanıyın.

Kitabınızın nasıl bir şey olacağı az çok kafanızda şekillendi. Şimdi piyasadaki benzer örnekleri inceleme zamanı. Bu zamana kadar neler yapılmış, nasıl yapılmış ve sizin çalışmanızın bunlardan farklı olmasını sağlayan şey nedir?

Kitabınızın yayımlandığını hayal edin. Aynı klasmandaki diğer kitaplar yerine sizinkinin tercih edilmesini sağlayacak şeyler neler olabilir? Bunları iyi bir piyasa araştırmasından sonra analiz etmeye çalışın.

#10 - Yazma planı yapın.

Yukarıdaki dokuz maddeden sonra artık şunu iyice anlamış olmalısınız: Yazmak öyle ilham perisinin sihirli değneğiyle gerçekleşen mucizevi bir şey değil. İşin matematiğine kafa yormak lazım.

O yüzden yapmanız gereken şeyleri öğrenip, bunları iyi bir öğrenci olarak hallettikten sonra kendinize derli toplu bir program oluşturun. Ne zaman başlayıp bitireceğinizi, bir günde veya haftada ne kadar mesafe kat edeceğinizi, günün hangi saatlerini kitabınızı yazmaya ayıracağınızı düşünün ve bir çalışma programı hazırlayın.

Bu tür somut bir planı takip etmek, motivasyonunuz düştüğünde bile buna sadık kalmak sonuca ulaşmanızı kolaylaştırmakla kalmayıp aynı zamanda çıktığınız yolda size uzun vadeli bir disiplin anlayışı kazandıracaktır.

Artık yazmaya hazırsınız.

Unutmayın, hazırlık süreci ne kadar önemli olsa da bunu abartmak bir türlü harekete geçememenize sebep olabilir. O yüzden başlamadan önce yapılması gereken şeyler olduğunu bilmek kadar bunlara saplanıp kalmamayı bilmek de önemli. Kendinize hazırlık için makul bir zaman ayırın, sonrasında ise başlamak için adım atmaktan korkmayın.

Sizce bunlara ek olarak yapılması gereken bir şey var mı? Yorumlara yazın, fikir alışverişi yapalım.